वीरगञ्ज। गत बिहीवारदेखि शनिवारसम्म परेको अविरल वर्षा र बाढीपहिरोले देशभरका कृषिक्षेत्र र पशुधनमा ६ अर्बभन्दा बढीको क्षति भएको प्रारम्भिक तथ्यांकले देखाएको छ। देशभरबाट क्षतिको विवरण अद्यावधिक हुने क्रम जारी रहेकाले यो आँकडा अझै बढ्न सक्ने सम्भावना छ। यसले मुलुकको अर्थतन्त्रमा गम्भीर असर पार्ने देखिएको छ, जसले गरीबीमा धकेलिने नेपालीहरूको संख्या पनि बढ्न सक्ने अनुमान गरिएको छ।
नेपालको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा कृषिक्षेत्रको योगदान झन्डै एक चौथाइ रहेको छ, जसमा धानको योगदान महत्वपूर्ण छ। धान उत्पादन राम्रो भएको वर्ष आर्थिक वृद्धिदर पनि उच्च हुने गरेको तथ्यले पुष्टि गरेको छ। यस वर्ष मौसम अनुकूल रहँदा धान उत्पादनमा वृद्धि हुने र सरकारले लिएको आर्थिक वृद्धिदरको लक्ष्य प्राप्त हुने विश्लेषण भइरहेको थियो। तर, अविरल वर्षाले कृषिमा व्यापक क्षति पुर्याएको छ। प्रारम्भिक अनुमानअनुसार कृषिक्षेत्रले सबैभन्दा बढी नोक्सानी बेहोरेको छ, र पूर्ण विवरण आएपछि क्षति अझै बढ्ने सम्भावना छ।
बाढीले बाली मात्र नभई पूर्वाधारमा पनि क्षति पुर्याएको छ, जसले बजारसम्म कृषि उत्पादन पुर्याउन कठिनाइ भएको छ। विशेषगरी, सडक सम्पर्क विच्छेद हुँदा किसानले आफ्नो तरकारी र अन्य बाली बजारसम्म पुर्याउन समस्या भोगिरहेका छन्। नेपाली स्याउले पनि राम्रो बजार पाइरहेको भए पनि सडक सञ्जाल भत्किँदा त्यसलाई बजारसम्म पुर्याउन अवरोध भएको छ।
कृषिक्षेत्रको यो क्षतिले आन्तरिक बसाइँ सर्न बाध्य बनाउन सक्ने विश्लेषण गरिएको छ। धेरै ग्रामीण क्षेत्रका जनता कृषिमा निर्भर छन्, तर यो निर्वाहमुखी कृषि प्रणाली भएकोले उनीहरूको आर्थिक हैसियत उच्च छैन। बाढीले घर र खेत दुवै बगाएपछि कतिपय किसान गाउँ छाड्न बाध्य हुन सक्ने अवस्था छ।
यसै पनि नयाँ पुस्तालाई कृषि क्षेत्रमा आकर्षित गर्न समस्या भइरहेको नेपालमा यो संकटले कृषि उत्पादनमा कमी आउन सक्ने संकेत देखिन्छ। त्यसैले, सरकारले तत्काल राहतको व्यवस्था गर्नुका साथै, दीर्घकालीन रणनीति पनि अवलम्बन गर्न आवश्यक छ। राहत नगदभन्दा पनि किसानलाई पुनः कृषि कर्ममा फर्काउन मद्दत पुर्याउने खालको हुनु जरुरी छ। साथै, कृषि बीमाको प्रवर्द्धन गरी भविष्यमा यस्ता प्राकृतिक विपत्तिबाट हुने क्षति न्यूनीकरण गर्नेतर्फ ध्यान दिनुपर्ने देखिन्छ।
कृषि बीमा कार्यक्रमलाई सरकारले ७५ प्रतिशतसम्म अनुदान दिएर अघि बढाएको छ, तर बीमा कम्पनीहरूलाई दिनुपर्ने रकम समयमा उपलब्ध नगराएकाले यो कार्यक्रम स्थगित भएको छ। किसानलाई यो बीमाको सुविधा पहुँचयोग्य बनाउनेतर्फ सरकारले ध्यान दिनु आवश्यक छ।
दशैं नजिकिँदै गर्दा सरकारले यात्रुहरूको सहज गमन सुनिश्चित गर्न लागिरहेको भए पनि कृषि उत्पादनलाई बजारसम्म पुर्याउन पनि उत्तिकै ध्यान दिनुपर्ने देखिन्छ। कृषिक्षेत्रमा दीर्घकालीन रणनीति निर्माण गर्न सरकारले तत्परता देखाउनु आवश्यक छ।
यात्रा डेली
